بارنامه یا Bill of lading به سندی اطلاق میشود که شرکت حمل و نقل و یا نماینده آن به منظور انعقاد قرارداد حمل، آن را را صادر می کنند.
به تعبیر دیگر قراردادی است که بین فرستنده و متصدی حمل و نقل انعقاد میشود و فرستنده کالایی را به متصدی حمل و نقل تسلیم می کند. بارنامه رسید دریافت کالا است و دلیل مالکیت کالا محسوب می شود . همچنین ، سندی قابل معامله است.
بنابر وسیله حمل برخی انواع بارنامه قابلیت انتقال به غیر را دارد.
بارنامه می‌تواند پشتوانه ای باشد تا در زمان ادعای خسارت در بیمه از آن استفاده کند. یعنی فردی که کالا را خریده باشد مهم نیست بلکه فردی که در بارنامه نامش ذکر شده است صاحب کالا محسوب می شود. چون در بارنامه امکان تغییر نام هم وجود دارد.
چه چیزهایی در بارنامه قید می شود؟
مشخصات کالا
تعداد کالا
وزن بار
نام و آدرس گیرنده کالا
نام و آدرس فرستنده کالا
انواع بارنامه :
حمل با کامیون (Truck Way Bill ) :
توسط متصدی حمل و نقل صادر می شود. این سند غیر قابل تعویض است.
دریایی ( Ocean Bill of Lading ) :
بارنامه دریایی سندی است که توسط صاحب کشتی یا شرکت کشتیرانی یا نماینده آنها پس از اینکه محموله در کشتی بارگیری شد, امضاء و تحویل صاحب کالا یا فرستنده کالا داده می شود. این سند موید آن است که کالا در کشتی مشخصی به مقصد معینی بارگیری شده است. کلیه شرایط حمل در بارنامه ذکر می گردد. توسط شرکت کشتی رانی در مقابل دریافت کالای مد نظر صادر می گردد. این سند قابل معامله بوده و سند مالکیت محسوب می شود.
هوایی ( Air way Bill ) :
مختص کالاهایی است که به صورت هوایی ارسال می شوند. این بارنامه ها غیر قابل معامله هستند.
راه آهن ( Railway of Lading ) :
توسط سیستم ریلی و قطار انجام می پذیرد. این بارنامه ها غیر قابل معامله هستند.
حمل مرکب ( Combined Teransport B/L ) :
در بارنامه حمل مرکب ، کارگزار مسئوليت حمل زمينى و دريایى را عهده‌دار است. در واقع خدمات Door to Door توسط اين نوع بارنامه صورت مى‌پذيرد. چون صادرکننده اين نوع بارنامه کارگزارها مى‌باشند، لذا معمولاً از فرم متحدالشکل تهيه شده توسط فدراسيون بين‌المللى کارگزاران FIATA که به تائيد اتاق بازرگانى بين‌المللى هم رسيده است استفاده مى‌شود.
حمل مرکب فیاتا (FBL) :
روش حمل مرکب فیاتا مهم ترين سندی است كه سازمان فياتا در اختيار فورواردرهای عضوش قرار می دهد. بارنامه فیاتا یک سند حمل ترکیبی است که تحت قوانین متحد الشکل اتاق بازرگانی بین الملل (UCP) توسط فورواردر های مجاز صادر می شود. Bill of lading فیاتا به شکل استاندارد بوده و دارای قوانین و شرایط استاندارد تجاری است.
خصوصيات بارنامه حمل مرکب فياتا :
سندى بهادار و قابل معامله است و مى‌تواند به حواله‌کرد صادر شود.
بر قوانین متحدالشکل اعتبارات اسنادى اتاق بازرگانى بين‌المللى که مورد قبول کليه بانک‌ها است، منطبق مى‌باشد.
با صدور بارنامه FBL مسئولیت تحویل کالا از گیرنده برداشته شده و به صادر کنتده منتقل می شود.
در حمل مرکب از انواع مختلف وسايل حمل مثل کاميون، کشتی، قطار و هواپيما بصورت پیوسته استفاده می شود.
تحت تاثیر شیوه حمل و نقل مركب، گروههایی با نام Non Vessel Operating Carrier (NVOC) یا Non Vessel Operating Common Carrier(NVOCC) ، وارد فعالیت حمل و نقل شده اند. این متصدیان حمل، Bill of lading را برای حمل كالا با كشتی یا وسیله حملی صادر میكنند كه نه مالك آن هستند و نه اداره آن را بر عهده دارند و عمدتا در حمل كالا با كانتینر فعالیت می كنند.
زیرا گسترش استفاده از كانتینر برای حمل و نقل كالا باعث گسترش و تسهیل حمل و نقل مركب شده است. در كشتیرانی كانتینری كه امروزه بیشتر فعالیت مربوط به كشتیرانی لاینر را شامل می شود، شركت كشتیرانی، هم مدیریت كشتی و هم مدیریت بار را بر عهده دارد. یعنی هم مالك كشتی است و هم مالك كانتینرها. با روی كار آمدن NVOCC ها، شیوه كاری به این سمت گرایش می یابد كه كشتیرانی ها فقط مدیریت كشتی را به دست بگیرند و مدیریت كانتینر و بار را NVOCC ها به دست بگیرند.