مومنه خاتون یکی از زیبایی های نخجوان آذربایجان است. این بنا در سال ۱۱۸۶ میلادی به یاد مومنه خاتون ساخته شد که نقش مهمی در زندگی سیاسی این ناحیه داشت. این بنا اکنون یکی از شاهکارهای معماری نخجوان به حساب می آید.
ارتفاع این بنا اکنون ۲۶متر است اما در آغاز کار ارتفاع بنا ۹متر بیشتر نبود. همسر مومنه خاتون حکمران قدرتمندی در این منطقه بود. پس از مرگ خاتون شوهرش دستور ساخت این مقبره را داد اما خودش کمی بعد درگذشت و اتمام کار ساخت این آرامگاه بر دوش پسرشان قرار گرفت.
در ویدیوی زیر با آرامگاه مومنه خاتون در شهر نخجوان آشنا می شوید:
مومنه خاتون زن بسیارعاقلی بود که برای اداره کشور جویای نظرات او بودند و دربین کارگزاران دولتی حرف او اعتبار داشت. یکی از نوشته های روی این مقبره می گوید می رویم و باد می ماند در می گذریم و کارمان بر جا می ماند.
شهر نججوان واقع در قفقاز، از مراكز مهم معماري اسلامي و ايرانی به شمار مي رود. اين شهر كه در حدود 200 كيلومتري شمال شهر مراغه قرار گرفته، در واقع بعد از مراغه دومين مركز معماري مقبره هاي دوره سلجوقيان بوده و نقش مهمي در معرفي اين دوره از معماري ايران دارد. بعد از مقبره يوسف بن قيصر نخجوان، دومين مقبره قرن ششم هجری قمری است كه در اين شهر هنوز به خوبي برپا مانده است. اين مقبره نسبت به آرامگاه يوسف بن قيصر از ظرافت و تناسب بيشتري برخوردار است.
بقعه مومنه از زیباترین آرامگاه های آذربایجان و از آثار تاریخی مشهور نخجوان و نماد این شهر است. این بنا در تفرجگاه عجمی در مرکز شهر نخجوان واقع شده است. معمار این مقبره «عجمی بن ابو بکر نخجوانی» (Ajami Abubakroglu Nakhchivani) است.
لازم بذکر است مقبره مومنه خاتون در نخجوان، بنایی ثبت شده در یونسکو می باشد.
